Ontkurkt - De killer van de kurk

Tip 1: Wat is een screwcap?

We kennen allemaal de schroefdop die o.a. frisdranken afsluit. Sedert de jaren ’70 experimenteert men echter in Bourgogne en de Nieuwe Wereld – Australië en Nieuw-Zeeland op kop – met deze schroefdoppen (screwcaps of Stelvins genoemd) als alternatief voor de natuurkurk en plastiek versies. Zo’n wijnschroefdop bestaat concreet uit een metalen dekseltje annex rokje die de flessenmond omsluiten en -  zoals de naam al zegt - met een simpele klik van de fles geschroefd worden. Belangrijk is natuurlijk dat deze screwcap voldoende contact maakt met de mond van de fles, en zo de inhoud écht verzegelt. Vandaar bevat hij binnenin het metalen doosje ook een laagje plastiek (PVDC), kurk, rubber of een ander zacht materiaal als zegel. Het is de kwaliteit daarvan die ook mee de prijs en kwaliteit van de wijnschroefdop zal bepalen. Zo bestaan er nu ook reeds duurdere, esthetische gecamoufleerde sluitingen, die men op het eerste gezicht niet eens als schroefdop kan herkennen.

Tip 2:  Alleen voor goedkoop spul?

Misschien wel het hardnekkigste cliché is dat een schroefdop automatisch betekent dat de wijn maar een spotgoedkoop ‘sloebertje’ is.  Natuurlijk is men in de Nieuwe Wereld zo’n 15 jaar geleden commercieel wel begonnen met alleen goedkope witte en rosé instapwijntjes met screwcaps af te sluiten. Maar al snel volgden de andere categorieën: goedkoop rood, duurder wit en later zelfs rode bewaarwijnen. Zelf heb ik al schroefdop-wijnen gedronken die 20 jaar oud waren en nog steeds springlevend, dus ook met deze sluiting kan een (goed gemaakte!) wijn verouderen.

Momenteel is er, ook steeds vaker in Europa trouwens, geen enkele prijscategorie die totaal uitgesloten wordt van schroefdoppen. Zij het dat nog veel producenten wat weigerachtig staan om ook hun grands crus met een screwcap te sluiten, omdat ze denken dat de consument er nog niet rijp voor is.

Wat ik persoonlijk wel niet begrijp is: waarom sluit onze grootdistributie, die vaak zoveel wijn via eigen installaties bottelt, dit basisgamma niet consequent af met schroefdop? Dàt zou pas een mentaliteitswijziging teweeg brengen.

Tip 3: Voordelen?

Voor de luieriken onder ons is er natuurlijk het gebruikscomfort: geen geklungel meer met kurkentrekkers of verkruimelende kurken, gewoon een flinke draai en de fles is open. Bovendien kan een halflege fles moeiteloos weer afgesloten worden, wat bij die verduivelde plastiek kurken niet het geval is. Maar schroefdoppen bieden nog andere bonussen. Te vlugge oxidatie van de wijn of de gevreesde ‘goût de bouchon’ (kurksmaak) – een bacteriële infectie van de natuurkurk - , is door dit metalen systeem definitief van de baan. Een met een schroefdop afgesloten fles houdt de inhoud m.a.w. veel stabieler en risicolozer dan de alternatieve sluitingen omdat de zuurstof er geen greep op krijgt. Voor bewaarwijnen kan dit op termijn een probleem vormen, omdat door deze zuurstofarmoede precies het omgekeerde proces kan optreden: reductie. Maar die technische uitleg bespaar ik u nu.

Tip 4: Nadelen?

Er zijn voorlopig nog geen studies die erop wijzen dat spoortjes metaal of ander materiaal van een schroefdop in de wijn kunnen terechtkomen en dus eventueel een gezondheidsrisico (of tenminste: smaakbederving) veroorzaken. Uiteraard zal veel afhangen van de kwaliteit van deze screwcap en met name zijn zegellaagje binnenin. Bij plastiek kurken ligt de situatie anders. Daar zijn al diverse onderzoeken gepubliceerd die suggereren dat, als de wijn te lang in contact blijft met deze artificiële kurk, er wél interactie mogelijk wordt, dus potentieel schadelijke stoffen in ons glas belanden.

We moeten echter niet panikeren, want zo zitten de meeste plastiek kurken op flessen die dadelijk  na aankoop of hooguit na 2 jaar worden opgedronken, dus van mogelijke beïnvloeding is zelden sprake.

Kortom, het grootste nadeel van schroefdoppen zit tussen onze beide oren: de idee namelijk dat een goeie wijn altijd een natuurkurk moet dragen en de folklore rond het ontkurkritueel. Of dit opweegt tegen de talrijke voordelen van de screwcap betwijfel ik echter…